Ssst, een nijlpaard in de kamer!

Ssst, een nijlpaard in de kamer

Engelsen spreken over een “HIPPO in the room”. HIPPO is de afkorting van de “Highest Paid Person’s Opinion”. Vrij vertaald laten de individuele leden van de vergadering of workshop hun oren hangen naar het idee van de allerhoogste baas. Buitenstaanders vallen de nijlpaarden op, managers die er dagelijks mee te maken hebben zien ze wel maar sluiten hun ogen ervoor.

Nijlpaarden worden zowel door de directeur als de manager in stand gehouden. Directeuren met neurotische/narcistische trekken laten met hun stelligheid nijlpaarden paraderen. Managers laten ze gedijen door ze water en eten te geven. Iedereen weet dat ze er zijn maar zelfbedrog en angst maakt dat we het gesprek niet aangaan. En waar een nijlpaard wordt geaccepteerd, volgen er vervolgens meer.

Waarom gaat het zoals het gaat? Het bereiken van een leidende positie brengt psychologisch gezien met zich mee dat er sprake is van machtsvergroting, terwijl er tegelijkertijd (ook dikwijls onbewust) gevoelens van angst ontstaan. Ten slotte dreigt het niet zo denkbeeldige gevaar van isolering. De angst van leidinggevenden om te mislukken, om niet te kunnen voldoen aan de eisen en zichzelf en anderen, brengt neurotische processen in beweging. De vergroting van macht leidt tot de mobilisatie van agressieve impulsen ten opzichte van anderen en van zichzelf.

De eenzaamheid op de bovenste etage die men moet leren aanvaarden stimuleert het verlies van de zin voor de werkelijkheid en de neiging zichzelf schade te berokkenen. Degene die de nijlpaarden bespreekbaar maakt is daarmee de pineut. Nijlpaarden zijn niet voor niets de meest gevaarlijke en onderschatte soort op de savanne.

Waar de neiging van leidinggevenden is om te hameren op een open aanspreekcultuur is de feitelijke weg één van noodzakelijke zelfreflectie. Zelfreflectie begint bij onderkenning van je eigen neurotische en narcistische nijlpaard. Manfred F.R. Kets de Vries geeft in zijn boek “Leiderschap ontraadseld” een mooie checklist of leiders hun eigen nijlpaard de baas zijn.

Beantwoord de volgende vragen met JA en NEE en doe dat zo eerlijk mogelijk.

• • Voelt u zich superieur aan anderen?
  • Overdrijft u meestal hoe goed u bent?
  • Zijn er momenten dat u zich opschepperig gedraagt?
  • Hebt u vaak hoogdravende fantasieën?
  • Hebt u veel aandacht nodig?
  • Beschouwen anderen u als nogal egocentrisch?
  • Hebben anderen u beschuldigd van arrogant gedrag?
  • Gebruikt u anderen om uw eigen belang na te jagen, zonder dat u hen daarvoor de eer geeft?

Hoe groter het aantal vragen dat u met JA beantwoord hebt, des te waarschijnlijker is het dat u neurotische/narcistische trekken bezit.