Over (on)geluk in organisaties

Ben jij gelukkig?

Ik zit in de trein, een volle coupe, allemaal mensen die onderweg zijn. Waarnaartoe? Naar hun werk, studie, school of misschien wel naar huis? Hoeveel mensen hiervan zouden er gelukkig zijn. Van eentje weet ik het, dat ben ik zelf. Als ik het wil weten dan zou ik het iedereen moeten vragen: ‘ben jij gelukkig?’ Das toch een rare vraag, zo in een trein in de spits.

Aan wie zou jij die vraag wel stellen? Thuis aan je partner, of op je werk, aan een collega of je leidinggevende? Geluk is weliswaar van alle tijd. En toch is geluk niet vanzelfsprekend. Helemaal niet om anderen op te bevragen.

Zit geluk in je zijn of in je doen

Ik moet even denken aan het onderscheid dat Wessel Ganzevoort maakt tussen ‘human being’ of ‘human doing’. Dat we onszelf moeten uitdagen om te zijn wie we zijn. Waarbij we vooral onszelf en de overtuigingen opgedaan in de opvoeding tegenkomen. ‘Wil je je potentie leven dan zal je die lagen van de opvoeding moeten afpellen’. Geluk is zo een universeel doel dat iedereen het op zijn verlanglijst heeft staan. En voor iedereen is dat wel wat anders. Gelukkig leven wij in een land waar het merendeel van de mensen het goed heeft. Gerelateerd aan Maslow bevinden de meesten van ons in de hoogste delen van de pyramide. Op zoek naar erkenning of zelfs het hoogste goed zelfactualisatie. Individueel hebben we in de afgelopen decennia enorme sprongen voorwaarts gemaakt.

In organisaties gaat het nog om organisation doing

Op individueel niveau gaat het in toenemende mate om geluk. Die individuele ontwikkeling maakt ook dat geluk in organisaties een steeds belangrijke plek inneemt. In onze organisaties gaat het echter nog om organisational doing. Dat maakt ook dat de toenemende evolutie in human being een spanningsveld realiseert binnen organisaties. Ik zie wel dat we experimenteren met geluk in organisaties. In plaats van geluk noemen we het anders. Gangbare woorden die ik tegenkom zijn purpose, zelfsturing en ‘de bedoeling’. Een goed begin, en tegelijkertijd nog iets om het te bezien vanuit het experiment in plaats van de absolute waarheid.

De essentie – het gaat om het zijn van een organisatie

Wat gebeurt er als we los van de gangbare theorie organisaties zouden organiseren rondom geluk, rondom organisational being. Dat geluk hangt heel erg samen met het ‘zijn’ van een organisatie. De roots van de organisatie, waar het eigenlijk allemaal mee begonnen is en de betekenis die het heeft in het heden voor stakeholders en de samenleving. Het gaat om het zijn van een organisatie, en al het andere vloeit daar vervolgens uit voort.

Daar hebben we nog een hele weg te gaan. Met een eerste stap – anderen bevragen op elkaars geluk. Heel simpel met de vraag: ben jij gelukkig? Als dat normaler wordt in organisaties dan realiseren we een volgende stap voorwaarts.