Disfunctionele organisaties in plaats van verwaarloosde organisaties

Ik wil graag een aanzet geven voor het anders benoemen van organisaties die in een status verkeren van niet kunnen functioneren. Waarbij als gevolg van ingrijpende events of zelfs één event een organisatie al geruime tijd niet functioneert. Kenmerkend is dat een normale gang van gezonde zaken stokt. Als ik het zo opschrijf dan moet ik altijd denken aan het sprookje van Doornroosje, waar alles en iedereen in slaap is gesust. Vaak wordt dan gekeken naar het ontbreken van leiding en sturing, zeker als dat geruime tijd speelt, doet dat ook het vermogen van ontwikkelen en vernieuwen stokken.

We zijn in Nederland gewend geworden om deze organisaties te typeren als verwaarloosde organisaties. Dat komt vooral door het prachtige werk van Joost van Kampen die met zijn onderzoek en boeken het thema echt op de kaart heeft gezet. En ik heb er moeite mee, moeite omdat het verwaarlozen lijkt op een opzettelijke daad of kwaadwilligheid van het management. Het ontbreken van sturing is echter geen opzettelijke daad. Het zit in het systeem, een systeem dat verrot is en daarmee zichzelf niet meer kan vernieuwen. Die systemische kracht is zo sterk dat het alles met zich meeneemt de schaduw in.

Ik ben voor een andere benaming, waarbij ik uit kom bij de term van een disfunctionele organisatie. Het disfunctioneren toont zich in een breed scala van problemen en op verschillende gebieden. zoals communicatie, besluitvorming, personeelsbeleid, financiën en andere belangrijke aspecten van de bedrijfsvoering. Dat maakt het breder dan alleen verwaarlozing. Hoewel een verwaarloosde organisatie ook kan verwijzen naar een organisatie die niet goed functioneert, impliceert het woord “verwaarloosd” dat het probleem vooral te wijten is aan een gebrek aan zorg of aandacht. Ik heb tot slot sterk het idee dat je met de term verwaarloosde organisatie precies op de verkeerde zenuw drukt. Alsof je eerder het trauma heractiveert en daarmee een staat waarbij mensen zich gaan terugtrekken en je de knoop waar een organisatie in zit alleen maar harder aantrekt. Dat resulteert alleen maar in nog meer verstarring en ongewenste reflexen.

Daarom ben ik ervoor dat we gaan praten over een organisatie met sterk disfunctionele patronen. Waarbij verwaarlozing een symptoom is, naast de problemen die we nog meer met elkaar kunnen vaststellen. Dat zou ik dan samenvatten als een disfunctionele organisatie.